ການເຮັດບຸນໃນປາງບຸນນີ້ຈະເກີດອານິສົງຍິ່ງໃຫຍ່ເໝືອນດັ່ງພະເຫວດສັນດອນ ແລະ ຖ້າຟັງເທດສະໜາໃຫ້ຈົບພາຍໃນມື້ໜຶ່ງວັນດຽວກໍຈະໄດ້ເກີດໃນຍຸກພະສີອະລິຍະເມດໄຕ
ວັດອິນແປງ ເປັນສະຖານທີ່ທ່ອງທ່ຽວ ທາງດ້ານປະຫວັດສາດ
ແລະ ວັດທະນະທຳ ເຊິ່ງຕັ້ງຢູ່ໃຈກາງເທດສະບານຂອງ ນະຄອນຫລວງວຽງຈັນ. ມີການເລົ່າຂານສືບທອດຕໍ່ກັນມາວ່າ:
ໃນໄລຍະການກໍ່ສ້າງວັດ ອິນແປງນີ້,
ໄດ້ມີພະຍາອິນ ແປງກາຍເປັນຜູ້ເຖົ້າມາຊ່ວຍເຫລືອ ແລະ ແນະນຳໃນການ
ກໍ່ສ້າງວັດ ແລະ
ຫລັງຈາກນັ້ນພະຍາອິນກໍຍັງໄດ້ແປງກາຍເປັນຄູບາເຖົ້າອົງໜຶ່ງເພື່ອມາຊ່ວຍສ້າງພຣະພຸດທະຮູບອິນແປງ
ອີກດ້ວຍ ຈຶ່ງເປັນທີ່ມາຂອງຊື່ວັດອິນແປງ ຈົນເທົ່າທຸກມື້ນີ້.
ວັດນີ້ຖືໄດ້ວ່າເປັນບູຮານສະຖານທີ່ເກົ່າແກ່ແຫ່ງໜຶ່ງໃນປະເທດລາວ
ຄ້າຍຄືກັນກັບ ວັດອົງຕື້, ວັດສີເມືອງ, ວັດສີສະເກດ ແລະ ຫໍພຣະແກ້ວ. ປະຊາຊົນລາວ ໃນນະຄອນຫລວງວຽງຈັນ
ລວມທັງນັກທ່ອງທ່ຽວທີ່ມາຈາກທ້ອງຖິ່ນອື່ນໄດ້ໃຫ້ຄວາມເຄົາລົບ ແລະ
ສັດທາວັດນີ້ຫລາຍເນື່ອງຈາກວ່າເປັນສະຖານທີ່ບັນຈຸວັດຖຸບູຮານອັນມີຄ່າ ແລະ
ສຳຄັນທາງສາດສະໜາພຸດ...
ນັກບູຮານຄະດີໄດ້ຄົ້ນພົບວ່າ ພວກມອນ ຂະແມ ກໍ່ອາດມີອິດທິພົນທາງການເມືອງ ທີ່ຄຸມໄປເຖີງດິນຕອນນີ້ ຈື່ງມີເລື່ອງ ເມັງ ມອນ ຂອມ ກ່າວໃນເລື່ອງທ້າວຮຸ່ງທ້າວເຈືອງ ຕີເອົາເມືອງຊວາ ສຳຫລັບກຸ່ມໄຕລາວແມ່ນກຸ່ມຄົນທີ່ເວົ້າພາສາໄຕ ກຸ່ມຄົນນີ້ຢູ່ດິນເມືອງຊຽງດົງຊຽງທອງມາດົນນານໂດຍປະປົນກັບພວກລາວະ ຕໍ່ມາໄດ້ມີບົດບາດການເມືອງຂື້ນພາຍຫລັງຂຸນລໍມາຕີເອົາເມືອງຊວາເມື່ອປະມານ ສະຕະວັດທີ່ VIII.
ຈາກຕຳນານບູຮານຄືພື້ນຂຸນບໍຣົມ ພົງສາວະດານຫລວງພະບາງແລະ ຫນັງສືອຸຣັງຄະທາດ ກ່າວວ່າ ເມືອງຫລວງພະບາງ ເດີມແທ້ນັ້ນຊື່ວ່າເມືອງຊວາ ຫລື ຊະວາ ຕາມວົງກະສັດອົງ1...
ນີ້ແມ່ນ ໄມ້ແຄນບູຮານ ທີ່ຕັ້ງຈັດວາງສະແດງໄວ້ຢູ່ວັດບ້ານ ນາຍາວ, ເມືອງ ແລະ ແຂວງ ໄຊຍະບູລີ. ໂດຍເພິ່ນໄດ້ມີການສັນນິຖານເບື້ອງຕົ້ນວ່າ ມັນມີອາຍຸປະມານ 900 ປີ, ເປັນສີດຳກໍ່າ, ຍາວຢຽດຊື່ດີ, ມີ 2 ຮາກຄືກັບ ແງ່ມຫົວເຮືອຊ່ວງ, ແຕ່ຮາກຂຶ້ນຫາທາງປາຍ ມີລັກສະນະກົມອ້ວຍລ້ວຍ ໂດຍມີຕາພຽງຈຸດດຽວ.
