ຕຳນານ ແລະ ປະຫວັດຄວາມເປັນມາຂອງຕະຫຼາດນະຄອນຫຼວງພະບາງ

ມື້ນີ້ຈະຂໍອະນຸຍາດນຳເອົາຮູບພາບ ຂອງຕະຫລາດເຊົ້າຫລວງພຣະບາງ ໃນຍຸກ ປີ ຄສ 1970 , ປີ 1971 ແລະ ປີ 1973 ຮີບໂຮມມາໃຫ້ຣະນຶກຄຶດຮອດຄຶດເຖິງກັນອີກ ພໍ່ເຖົ້າ-ແມ່ເຖົ້າ ປູ່-ຍ່າໃຜ ຫລືພໍ່-ແມ່ໃຜ ຍາດຕິພີ່ນ້ອງໃຜ ທີເຄີຍໄປຕະຫລາດ ຄ້າຂາຍເຄື່ອງ ໄປຊື້ຂອງຢູ່ ຂອງກີນ ເຄື່ອງໃຊ້ໄມ້ສ້ອຍ ເຄື່ອງອຸປະໂພກ-ບໍລິໂພກຕ່າງໆ ຢູ່ຕະຫລາດດັ່ງກ່າວ ມາໃຫ້ຫວນຣະນຶກຄຶດເຖິງກັນອີກຄັ້ງຫນຶ່ງ ທ່ານໃຜຈື່ຈຳບຸກຄົນ ຮ້ານຄ້າຮ້ານຂາຍຫຍັງ ກໍ່ຂໍໃຫ້ປະກອບສ່ວນມີຄຳເຫັນໃສ່ຮູບເຫລົ່ານັ້ນດ້ວຍ ເພື່ອທີຜູ້ບໍ່ຮູ້ ຈະໄດ້ຮູ້ຈັກເພື່ອເປັນການບັນທຶກຄວາມຊົງຈຳໃຫ້ຮູບພາບເຫລົ່ານີ້ສົມບູນຍິ່ງຂຶ້ນ.

ຕະຫລາດຢູ່ຕົວເມືອງຫລວງພຣະບາງ ນັບແຕ່ອະດິດ ມາຮອດຍຸກປີ ຄສ 1990s ພໍຈະສະຫລຸບຫຍໍ້ໆ ມາໃຫ້ອ່ານກັນດັ່ງນີ້ :

ຕະຫລາດທີເກົ່າແກ່ດັ່ງເດີມແທ້ໆ ຂອງຫລວງພຣະບາງ ນັ້ນກໍ່ແມ່ນຕະຫລາດທ່າເຮືອເມ ເພາະເປັນຕະຫລາດແຄມທ່ານ້ຳຂອງ ທີຜູ້ຄົນຈະນຳເອົາສິນຄ້າຕ່າງໆ ຈາກນອກເມືອງ ໃສ່ເຮືອມາຂາຍພາຍໃນຕົວເມືອງຫລວງພຣະບາງ ໂດຍເຮືອທີຂົນສິນຄ້າມາຂາຍ ມາຊື້ ມາແລກປ່ຽນເຄື່ອງຕ່າງໆນັ້ນ ກໍ່ຈະພາກັນມາຈອດເຮືອ ຢູ່ທ່າເຮືອເມແຫ່ງນີ້ ດັ່ງນັ້ນ ຕະຫລາດທ່າເຮືອເມຈຶ່ງເປັນຕະຫລາດເກົ່າແກ່ດັ່ງເດີມຂອງຫລວງພຣະບາງໂດຍແທ້ແລະເກົ່າແກ່ດັ່ງເດີມຈົນມາຮອດທຸກມື້ນີ້.

ຕະຫລາດກາງເມືອງຫລວງພຣະບາງ ນັບແຕ່ 4 ແຍກຮ່ອມຕາດຫມໍ້ ໄປຮອດແຖວບ້ານເຈັກ ກໍ່ຈະມີການຊື້-ຂາຍ ມີຮ້ານ ໃນບໍລິເວນດັ່ງກ່າວ ດັ່ງພວກເຮົາຈະເຫັນ ຮູບຖ່າຍຂາວດຳ ອາຍຸ 100 ກວ່າປີຜ່ານມານັ້ນ ຕະຫລາດດັ່ງກ່າວຈະຂາຍເຄື່ອງອຸປະໂພກເປັນຫລັກ ເຊັ່ນ: ຫມໍ້ແຫກແຕກໂປະ ( ຫມໍ້ ຖວາຍຈານ ເຄື່ອງໃຊ້ຕ່າງໆ ຈາກດິນ ຈະຖືກປັ້ນຂຶ້ນທີບ້ານພັນຫລວງ ຊາວບ້ານແຖວນັ້ນ ກໍ່ຈະຂົນເຄື່ອງດັ່ງກ່າວ ຂ້າມຂົວໄມ້ໄຜ່ນ້ຳຄານ ເພື່ອມາຂາຍແຄມທາງ ຮ່ອມນັ້ນຈະໄດ້ຊື່ວ່າ ຮ່ອມຕາດຫມໍ້ມາຮອດທຸກມື້ນີ້ ສວາຍມາກໍ່ເລີກ ຕະຫລາດແຫ່ງນີ້ແມ່ນບໍ່ມີແລ້ວ .

ຕະຫລາດ ລາດແລງໃຕ້ ແມ່ນຕັ້ງຢູ່ລານເດິ່ນຕະຫລາດກາງຄືນຫລວງພຣະບາງ ປະຈຸບັນນີ້ ( 4 ແຍກໂຮງແຊກ ) ເຊິ່ງເປັນຕະຫລາດເກົ່າແກ່ ເພາະຈະເປີດຂຶ້ນໃນຕອນແລງ ໂດຍຈະຂາຍເຄື່ອງອຸປະໂພກ-ບໍລິໂພກ ປັດຈຸບັນນີ້ເປັນລານເດິ່ນດັ່ງກ່າວ ແມ່ນໄວ້ສາຍເທດສະການຮູບເງົາ ຂາຍເຄື່ອງແຜ່ນແພ ຫັດຖະກຳຈາກບ້ານຕ່າງໆ ເຊັ່ນ: ບ້ານຜານົມ ເຄື່ອງແຜ່ນແພຈາກເຜົ່າມົ້ງ ເຜົ່າລື້ …

ຕະຫລາດລາດແລງເໜືອ ແມ່ນຕັ້ງຢູ່ແຄມຄານ ບ້ານຫລັກຄຳ ( ບ້ານວັດແສນ ) ແຄມນ້ຳຄານ ຈະຂາຍເຄື່ອງກິນເປັນຫລັກ ຄົນບ້ານຊຽງທອງ , ບ້ານຄີລີ , ບ້ານວັດແສນ ,ບ້ານສວນຫນອງ ( ຫລືວ່າຫນອງເຕົ່າ ບໍລິເວນຫລັງວັດສີຼມູງຄຸນແລະວັດສົບ ) . ບ້ານກາງ, ຫົວຫົວໂພນ , ບ້ານທ່າຄົກ( ແຄມຂອງ) , ບ້ານວັດຫນອງ, ກໍ່ຈະມາກັນມາຂາຍຂາຍມາຊື້ເຄື່ອງຢູ່ຂອງກິນ ປັດຈຸບັນນີ້ບໍ່ມີແລ້ວ ( ຫມາຍເຫດ : ບ້ານສວນຫນອງ ບ້ານຫົວໂພນ , ບ້ານວັດແສນ, ບ້ານກາ ປັດຈຸບັນແມ່ນລວມເປັນແລະຮຽກຊື່ວ່າບ້ານໂພນເຮືອງ) ຕະຫລາດແຫ່ງນີ້ຈະຂາຍເຄື່ອງກິນເປັນຫລັກ ເຊັ່ນ : ຂະໜົມເຂົ້າຕົ້ມ… ເຂົ້າປຸ້ນ ເຂົ້າໂຄບ ຄຽບຫມູ້ ຫນັງພອງ ສົມໄຂ່ ແຈ່ວບອງ ແຈ່ວນ້ຳປູ ນ້ຳຫວານ ແລະພືດຜັກຕ່າງໆ….

ທີສຳຄັນຂອງບົດນີ້ ກໍ່ແມ່ນຕະຫລາດດາຣາ ຫລືຕະຫລາດເຊົ້າ ນີ້ເອງ:
ຕະຫລາດດາຣາ ຫລືຕະຫລາດເຊົ້າແຫ່ງນີ້ ເມື່ອກ່ອນນັ້ນ ດິນໃນບໍລິເວນແຫ່ງນີ້ ເປັນດິນຂອງສະເດັດອົງມຸງກຸດ ວົງສະຫວ່າງ ແລະດິນຂອງວັດຮ່າຢອງ ( ຂາມຢ່ອງ ) ຊື່ວັດດັ່ງກ່າວ ເປັນຊື່ວັດຂອງຄົນທີສ້າງວັດແຫ່ງນີ້ ເຊິ່ງເປັນຄົນຫໍ້ ມາສ້າງຖວາຍຂຶ້ນ ດັ່ງນັ້ນຈຶ່ງໃສ່ຊື່ວັດແຫ່ງນີ້ວ່າວັດຮ່າຢອງ ແລ້ວພ້ຽນເປັນຂາມຢ່ອງ.

ຕົກມາຮອດປະມານປີ ຄສ 1959-1960 ຈຶ່ງໄດ້ເກີດເປັນຕະຫລາດເຊົ້ານີ້ຂຶ້ນແລ້ວໃຊ້ຊື່ວ່າຕະຫລາດດາຣາ ( ເພາະເປັນກຽດໃຫ້ເຈົ້າຍິງດາຣາ ລູກສາວຜູ້ທີສອງ ຂອງເຈົ້າມະຫາຊີວິດສີສະຫວ່າງວັດທະນາ, ເຈົ້າມະຫາຊີວິດສີຼສີະຫວ່າງວັດທະນາ ມີຣາຊໂອຣົສແລະຣາຊທິດາ ທັງຫມົດກັບເຈົ້າມະເຫສີຄຳຜຸຍ ທັງຫມົດ 5 ພຣະອົງຄື :

1. ເຈົ້າຊາຍວົງສະຫວ່າງ, 2. ເຈົ້າຍິງສະຫວີວັນ, 3. ເຈົ້າຍິງດາຣາ, 4. ເຈົ້າຊາຍສີສະຫວ່າງ, 5. ເຈົ້າຊາຍສຸຣິຍະວົງ ) ຕະຫລາດດາຣາແຫ່ງນີ້ແມ່ນເປີດມີການຊື່-ຂາຍ ຈົນມາຮອດປະມານປີ ຄສ 1989-1990 ຕະຫລາດແຫ່ງນີ້ຊຸດໂຊມຫລາຍ ຈຶ່ງຈະມີໂຄງການບູຣະນະຄືນ ຈຶ່ງໄດ້ຍ້າຍຕະຫລາດດາຣາແຫ່ງນີ້ ໄປຂາຍຊົ່ວຄາວ ທີລານເດິ່ນຫນ້າວັດພຣະບາດໃຕ້ ໄດ້ປະມານ 3-4 ປີ ( 1989-1992) ແຕ່ຜູ້ຂ້າບໍ່ຈື່ປີວ່າປີໃດແນ່ນອນແທ້.

ການຊື້-ຂາຍຢູ່ຕະຫລາດລານເດິ່ນຫນ້າວັດພຣະບາດໃຕ້ ແຫ່ງນີ້ຄັບແຄບຫລາຍ ເພິ່ນຈຶ່ງຍ້າຍໄປຕັ້ງຢູ່ ຕະຫລາດນາວຽງຄຳ ເຊິ່ງປັດຈຸບັນນີ້ແມ່ນລານເດິ່ນຮູບປັ້ນເຈົ້າສຸພານຸວົງ ໄດ້ຫລາຍປີເຕີບ ປະມານ 3-5 ປິ ຈາກນັ້ນຕະຫລາດດັ່ງກ່າວກໍ່ຍັງຄັບແຄບ ເພິ່ນກໍ່ຫຍຸບຕະຫລາດນາງວຽງຄຳດ່ັ່ງກ່າວ ແລ້ວໃຫ້ຍ້າຍໄປ 2 ຕະຫລາດ ຄື :

ທີ່ຕະຫລາດດາຣາ ແລະຕະຫລາດໂພສີ ( ສ່ວນປີ ບໍ່ແນ່ໃຈວ່າປີໃດ ) ຈົນມາຮອດທຸກມື້ນີ້. ( ຕະຫລາດນາວຽງຄຳຍຸບແລ້ວ ກໍ່ເປັນສາເຫດຂອງການເກີດຂຶ້ນຂອງຕະຫລາດໂພສີ ແລະເປັນຍຸກໃຫມ່ຂອງຕະຫລາດດາຣາ ) ເຊິ່ງຂໍ້ມູນດັ່ງກ່າວ ປີທີກ່າວເຖິງອາດຈະຜິດພາດ ເພາະເມື່ອກ່ອນຜູູ້ຂ້າບໍ່ໄດ້ຈົດປີໄວ້ ອາໄສຈື້ຈຳຊື່ໆ ທ່ານໃດ ຜູ້ທີຮູ້ກະຣຸນາຊ່ອຍບອກກ່າວ ເພື່ອຈະເຮັດບົດຄວາມນີ້ສົມບູນຍຶ່ງໆຂຶ້ນ.