– ທີ່ມາຂອງພົນລະເມືອງ
ຕາມການຄົ້ນຄວ້າປະຫວັດສາດຂອງເມືອງວັງວຽງ ແລະ ການເລົ່າລືສືບຖອດກັນມາແຕ່ປູ່ຍ່າຕາຍາຍໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ທີ່ມາຂອງພົນລະເມືອງ ທີ່ມາຕັ້ງບ້ານເຮືອນອາໃສຢູ່ໃນຂົງເຂດນີ້ກ່ອນໝູ່ນັ້ນມາຈາກສອງແຫຼ່ງຂອງກຸ່ມຄົນ ດັ່ງນີ້:
ກຸ່ມທີໜຶ່ງ: ມາຈາກເຂດເມືອງພວນ (ແຂວງຊຽງຂວາງ) ນໍາພາໂດຍນາຍພານລ່າເນື້ອຄົນໜຶ່ງ (ບໍ່ຊາບຊື່), ເມື່ອລ່າເນື້ອມາຮອດເຂດຖິ່ນອ່ອນ (ທິດເໜືອຂອງ ເມືອງວັງວຽງ) ໄດ້ພົບເຫັນບໍລິເວນດັ່ງກ່າວເປັນເຂດທີ່ອຸດົມສົມບູນດີ, ມີທົ່ງພຽງລຽບແຄມສາຍນໍ້າ ແລະ ສັດປ່າກໍຫຼາຍຈື່ງເກີດຄວາມຕິດອົກຕິດໃຈຂຶ້ນມາ. ເມື່ອກັບໄປເຖິງບ້ານຈື່ງໄດ້ຊັກຊວນເອົາພັກພວກຂອງຕົນຈໍານວນໜຶ່ງພາກັນຍົກຍ້າຍມາຕັ້ງເຮືອນສະນໍ່າຢູ່ເພື່ອລ່າສັດ. ຢູ່ຕໍ່ມາຫຼາຍປີກໍມີພົນລະເມືອງນັບປີນັບແຜ່ຫຼາຍຂຶ້ນ ຈື່ງໄດ້ແຍກຍ້າຍກັນອອກໄປຕັ້ງບ້ານເຮືອນຂຶ້ນຢູ່ຕາມຈຸດຕ່າງໆ ເຊັ່ນ: ເຂດຜາຕັ້ງ, ກົກຊ້ານ, ຖໍ້າຊາງ, ນາດາວ…. ມາຮອດປະຈຸບັນເຂດນີ້ ຈື່ງມີເຊື້ອສາຍຊາວພວນອາໃສຢູ່.
ກຸ່ມທີສອງ: ມາຈາກເຂດແຄວ້ນຫົວພັນທັງຫ້າທັງຫົກ (ຊື່ແຂວງຫົວພັນໃນເມື່ອກ່ອນ) ນໍາພາໂດຍທ້າວແຕ່ງໄຕ ທີ່ເປັນລາສະການ (ສະໝຽນ) ເຮັດວຽກຢູ່ໂຮງການເມືອງແຄ້ວນຫົວພັນທັງຫ້າທັງຫົກໃນປີ 1874, ເພື່ອຫຼົບຫຼີກການຮຸກຮານຮາວີປຸ້ນສະດົມຂອງເສີກຫໍ້ທີ່ຂະຫຍາຍອິດຕິພົນຢູ່ເຂດພາກເໜືອຂອງລາວເຊິງລວມທັງໝົດມີ 188 ຄອບຄົວ, ໃນນັ້ນເປັນຄອບຄົວລັດຖະການ 42 ຄອບຄົວ. ໂດຍໃຊ້ເວລາການເດີນທາງຫຼີ້ຊ່ອນປ່ອນຕົວຊອກຫາເຂດປອດໄພໃນການສ້າງທີ່ຢູ່ອາໃສຂອງຕົນເປັນເວລາ 22 ປີ. ຈື່ງມີໂອກາດ ໄດ້ສ້າງເມືອງເປັນເອກະລາດຂອງຕົນຂຶ້ນໃນປີ 1896 ໂດຍໃສ່ຊື່ວ່າ: ”ເມືອງຊອງ “ ຍ້ອນສະຖານທີ່ຕັ້ງເມືອງໄດ້ມີສາຍນໍ້າຊອງໄຫຼ່ຜ່ານ.
ສິດທິທີ່ໄດ້ຮັບການສ້າງຕັ້ງເປັນເມືອງຊື່: “ເມືອງຊອງ” ຂື້ນມານັ້ນ, ພາຍຫຼັງທ້າວແຕ່ງໄຕໄດ້ຮັບສານແຕ່ງຕັ້ງຈາກເຈົ້າຊິວິດສະຫຍາມໃຫ້ເລື່ອນ ນາມມະຍົດຂື້ນເປັນພະຍາ ໂດຍຊົງພະນາມວ່າ: ພະຍາ ອິສານ ອຸໄທເຕຊະນະສົງຄາມ; ພະຍາຈຶ່ງ ມີສິດໃນການເຕົ້າໂຮມບ່າວໄພ່ລາດສະດອນຂອງຕົນ ເພື່ອສ້າງເມືອງເປັນເອກະລາດຂື້ນ (ເພາະວ່າເວລານັ້ນອານາຈັກລ້ານຊ້າງຕົກເປັນຫົວເມືອງຂື້ນຂອງສະຫຍາມ). ມາຮອດປີ 1893 ຝຣັ່ງໄດ້ເຂົ້າມາຮຸກຮານລາວ, ຝຣັ່ງ ແລະ ສະຫຍາມໄດ້ແບ່ງປັນດິນແດນອານາຈັກລ້ານຊ້າງໂດຍຖືເອົາແມ່ນ້ຳຂອງເປັນເຂດແດນ. ທ່ານ ປີແອ ມໍແຣງ (Peeair MORRAENG) ຕາງໜ້າຜູ້ສຳເລັດລາດສະການຝຣັ່ງເສດ-ອິນດູຈີນ ປະຈຳຢູ່ວຽງຈັນພ້ອມຄະນະໄດ້ລົງກວດກາແຜ່ນດິນ, ມາຮອດເຂດເມືອງຊອງເຊີ່ງເປັນເຂດທີ່ປະຊາຊົນໄດ້ປຸກບ້ານເຮືອນອາໃສຢູ່ເປັນຈຳນວນຫຼວງຫຼາຍ ຈີ່ງໄດ້ກໍານົດເອົາເຂດດັ່ງກ່າວເພື່ອຕັ້ງເປັນເມືອງຂື້ນ ແລະ ປະກາດແຕ່ງຕັ້ງໃຫ້ພະຍາ ອິສານ ອຸໄທເຕຊະນະສົງຄາມ ເປັນເຈົ້າເມືອງ ໃນມື້ວັນທີ : 16/5/1899 ແລະ ປ່ຽນຊື່ຈາກເມືອງຊອງມາເປັນເມືອງວັງວຽງ.
ກຳນົດເຂົ້າໃນແຜນທີ່ການປົກຄອງລາວຝຣັ່ງເສດ. ໃນເວລານັ້ນຝຣັ່ງໄດ້ຈັດຕັ້ງລະບົບການປົກຄອງຂຶ້ນ ປະກອບມີ 6 ຕາແສງຄື: ຕາແສງໜອງແກ້ວ, ຕາແສງນາເທົາ, ຕາແສງນາຂົມ, ຕາແສງຜາຕັ້ງ, ຕາແສງຖີ່ນອ່ອນ ແລະ ຕາແສງປາກງິ້ວ. ພວກມັນໄດ້ປະຕິບັດລະບອບເສຍສ່ວຍ ເພື່ອກົດຂີ່ຂູດຮິດປະຊາຊົນ ແລະ ບັງຄັບໃຫ້ປະຊາຊົນໄປເປັນກູລີ, ຂ້ອຍຂ້າຮັບໃຊ້ພວກເຂົາດ້ວຍຄວາມທຸກຍາກລໍາບາກ, ຖ້າຜູ້ໃດຜ່າຝືນ ກໍຖືກທຸບຕີທໍລະມານຢ່າງແສນສາຫັດ…
ຈັກກະພັດອາເມລິກາ ແລະ ລູກມືໄດ້ນຳໃຊ້ແຜ່ນດີນຕອນນີ້ເປັນຖານທັບ, ເຮືອນຮັງຂອງພວກເຂົາເພື່ອເປັນແປ້ນຍັນກໍ່ສົງຄາມຮຸກຮານບຸກໂຈມຕີເຂົ້າເຂດປົດປ່ອຍພາກເໜືອຂອງລາວ, ໂດຍຕັ້ງເປັນດ່ານຮົບເຂດຍ່ອຍພາກ V ຂື້ນທີ່ບັນຊາໂດຍທະຫານອາເມລິກາໂດຍກົງ. ພວກເຂົາໄດ້ສ້າງເດີ່ນບີນຂື້ນໜື່ງແຫ່ງເພື່ອເປັນບ່ອນຂື້ນລົງຂອງຍົນສອດແນມບັນຊາການຖີ້ມລະເບີດໃສ່ເຂດປົດປ່ອຍ ແລະ ບ່ອນເຕົ້າໂຮມສັບປ່ຽນຂົນສົ່ງກຳລັງທະຫານທາງອາກາດຂອງພວກເຂົາ ເຮັດໃຫ້ແຜ່ນດີນອັນສຸດຮັກ ແລະ ຫ່ວງແຫນຂອງຊາວເມືອງວັງວຽງກາຍເປັນບ່ອນເກັບມ້ຽນສາງລະເບີດສົງຄາມ ແລະ ອາວຸດທຳລາຍຮ້າຍແຮງຫຼາຍປະເພດ (ສາງລະເບີດດັ່ງກ່າວໄດ້ລະເບີດຂື້ນໃນປີ 1979 ສ້າງຄວາມເສຍຫາຍ ໃຫ້ແກ່ປະຊາຊົນ ເມືອງວັງວຽງຢ່າງບໍ່ໜອ້ຍ).
ໃນ ປີ 1973 ອຳນາດການປົກຄອງເກົ່າຝ່າຍວຽງຈັນ ໄດ້ປະກາດສ້າງຕັ້ງ ເມືອງວັງວຽງເປັນກິ່ງແຂວງຂຶ້ນເຊິງປະກອບມີ 6 ເມືອງຂື້ນກັບຄື: ເມືອງວັງວຽງ, ເມືອງພູນ, ເມືອງເຟືອງ, ເມືອງກາສີ, ເມືອງຜາຕັ້ງ ແລະ ເມືອງແມດ. ສັງລວມແລ້ວການສ້າງຕັ້ງເປັນເມືອງວັງວຽງຂຶ້ນມາແຕ່ປີ 1899-1975 ເປັນເວລາ 76 ປີ. ໄດ້ຕົກຢູ່ໃຕ້ແອກຄອບຄອງຂອງຈັກກະພັດລ່າເມືອງຂື້ນຕ່າງຊາດ ການພັດທະນາເສດຖະກິດສັງຄົມບໍ່ມີການຂະຫຍາຍຕົວ, ຊິວິດການເປັນຢູ່ຂອງປະຊາຊົນຕົກທຸກໄດ້ຍາກ, ພວກເຂົາໄດ້ສ້າງໂທດກໍາອັນໂຫດຮ້າຍສາມານ ແລະ ປາບປາມປະຊາຊົນຜູ້ຮັກຊາດຢ່າງຮ້າຍແຮງ, ເຮັດໃຫ້ແປວໄຟແຫ່ງຄວາມຄຽດແຄ້ນຂອງປະຊາຊົນໄດ້ລຸກໃໝ້ເປັນຂະ ບວນ. ຊາວໜຸ່ມຜູ້ຮັກຊາດໃນລຸ້ນກ່ອນຫຼາຍຄົນໄດ້ສະມັກໃຈເຂົ້າປ່າ, ໄປຫາການປະຕິວັດເພື່ອຊອກຫາເສັ້ນທາງປົດປ່ອຍຊາດ.
ພາຍຫຼັງປະເທດຊາດໄດ້ຮັບການປົດປ່ອຍໄດ້ມີຫຼາຍຄົນກັບກາຍມາເປັນການນໍາຂອງເມືອງເຊັ່ນ: ທ່ານ ທອງດໍາ ມະນີວັນ, ທ່ານ ຄໍາ ບູລົມ, ທ່ານ ຈານນໍາ ຈິດຕະວົງ ແລະ ທ່ານອື່ນໆ… ເວົ້າເຖິງ ພື້ນຖານໂຄງລ່າງທາງດ້ານເສດຖະກິດທີ່ລະບອບເກົ່າສ້າງປະໄວ້ໃຫ້ເຫັນກ່ອນການປົດປ່ອຍນັ້ນມີຄື: ເດີນບີນນ້ອຍໜື່ງແຫ່ງ, ໂຮງໝໍໂອບີ ຂະໜາດນ້ອຍ 1 ບ່ອນ, ເສັ້ນທາງປູຍາງຈຳນວນໜື່ງຢູ່ເທດສະບານເມືອງ ແລະ ອາຄານສຳນັກງານ ຫ້ອງການເຄີ່ງຖາວອນຂອງລັດຈຳນວນໜຶ່ງ ເທົ່ານັ້ນ. ເວົ້າເຖີງວຽກງານສຶກສາວັດທະນະທຳ-ສັງຄົມ ໃນເວລານັ້ນ, ທົ່ວເມືອງມີໝວດໂຮງຮຽນປະຖົມສົມບູນ 5 ແຫ່ງ, ມີໂຮງຮຽນມັດທະຍົມໜື່ງແຫ່ງ ແລະ ໂຮງຮຽນອົບຮົມຄູຊັ້ນຕົ້ນພາກກາງໜຶ່ງແຫ່ງ. ບັນດາຫົວໜ່ວຍທຸລະກິດຕ່າງໆ ບໍ່ທັນມີ, ພຽງແຕ່ລິເລີ່ມມີຊາວຄ້າຂາຍຍ່ອຍຈຳນວນໜື່ງເທົ່ານັ້ນເກີດຂຶ້ນ.
ພາຍຫຼັງປະເທດລາວໄດ້ຮັບການປົດປ່ອຍສະຖາປານາເປັນ ສປປລາວ ປີ 1975 ເປັນຕົ້ນມາ.
– ແຕ່ປີ 1975-1980: ເປັນໄລຍະການສ້າງຕັ້ງອໍານາດການປົກຄອງໃໝ່ ແລະ ປົວແປງບາດແຜ່ສົງຄາມ, ອຳນາດການປົກຄອງປະຕິວັດເມືອງວັງວຽງ ໄດ້ເອົາໃຈໃສ່ໃນການເຕົ້າໂຮມຄວາມສາມະຄີ, ຄວາມເປັນປືກແຜ່ນແໜ້ນໜາທົ່ວປວງຊົນ ເພື່ອໂຄສະນາສຶກສາອົບຮົມທາງດ້ານແນວ ຄິດ, ເຮັດໃຫ້ທຸກຄົນໄດ້ເຂົ້າໃຈແຈ້ງຕໍ່ແນວທາງນະໂຍບາຍຂອງພັກ-ລັດ ເຫັນໄດ້ສີນທຳຂອງລະບອບໃໝ່ ແລະ ໂທດກຳອັນໂຫດຮ້າຍປ່າເຖື່ອນຂອງຈັກກະພັດຜູ້ຮຸກຮານ ແລະ ລູກແຫຼ່ງຕີນມືຜູ້ຂາຍຊາດ, ຕໍ່ຊາວເມືອງວັງວຽງຜ່ານມາ. ໄປພ້ອມກັນນີ້ຍັງໄດ້ປຸກລະດົມປວງຊົນໃນທົ່ວເມືອງໃຫ້ເຂົ້າຮ່ວມໃນການກໍ່ສ້າງເໝືອງຝາຍ, ຊົນລະປະທານຊອກຫາເນື້ອທີ່ນາບ່ອນທຳການຜະລິດໃຫ້ແກ່ປະຊາຊົນ, ປຸກລະດົມຊາວພູດອຍລົງມາເຮັດນາເພື່ອເຮັດໃຫ້ຊິວິດການເປັນຢູ່ໄດ້ຮັບການປົວແປງນັບມື້ນັບດີຂຶ້ນ.
– ແຕ່ປີ 1980-1990: ເປັນໄລຍະທີ່ເມືອງວັງວຽງໄດ້ພົບກັບຄວາມຍຸ້ງຍາກສັບສົນລະອິດລະອ້ຽວສົມຄວນ. ບັນດາອິດທິກຳລັງປໍລະປັກທີ່ເປັນລູກແຫຼ່ງ ຕີນມືຂອງກຸ່ມປະຕິການຂາຍຊາດໄດ້ເຄື່ອນໄຫວມ້າງເພລະບອບໃໝ່ຢ່າງແຮງພວກເຂົາໄດ້ສ້າງຄວາມບໍ່ສະຫງົບຂື້ນຢູ່ຫຼາຍບ່ອນ ບວກກັບສະພາບເສດຖະກິດຂອງເມືອງຍັງຢູ່ໃນໄລຍະອ່ອນນ້ອຍບໍ່ສາມາດຕອບສະໜອງໄດ້ຕາມຄວາມຮຽກຮ້ອງຕ້ອງການຂອງສັງຄົມ, ເຮັດໃຫ້ຊິວິດການເປັນຢູ່ຂອງພະນັກງານ, ທະຫານ, ຕຳຫຼວດ ແລະ ປະຊາຊົນໄດ້ພົບວິກິດການຄັ້ງໃຫ່ຍ. ແຕ່ຍ້ອນການຊີ້ນໍາໆພາອັນສະຫຼາດສ່ອງໃສຂອງອຳນາດການປົກຄອງເມືອງ ແລະ ຄວາມສາມັກຄີເປັນເອກະພາບຂອງປະຊາຊົນເມືອງວັງວຽງ ສາມາດຜ່ານຜ່າອຸປະສັກອັນໃຫ່ຍຫຼວງດັ່ງກ່າວໄປໄດ້.
– ແຕ່ 1990-2000: ພາຍຫຼັງທີ່ພັກໄດ້ມີນະໂຍບາຍປ່ຽນແປງໃໝ່, ອຳນາດການປົກຄອງເມືອງວັງວຽງໄດ້ຊີ້ນຳໆພາເມືອງຂອງຕົນໄປຕາມແນວທາງການປ່ຽນແປງໃໝ່ຂອງພັກຢ່າງມີຫຼັກການ, ໄດ້ດັດສົມລະບອບບໍລິຫານເກື້ອກູນໄປສູ່ເສດຖະກິດທີ່ມີການໄລ່ລຽງ ແລະ ສົ່ງເສີມການຜະລິດແບບກະແຈກກະຈາຍຂອງປະຊາຊົນໄປສູ່ການຜະລິດເປັນສີນຄ້າ, ເຮັດໃຫ້ຫົວໜ່ວຍທຸລະກິດຂອງເອກກະຊົນຈຳນວນໜື່ງໄດ້ລິເລີ່ມມີໜໍ່ແໜງຂື້ນ. ໄປພ້ອມກັນນີ້ປະຊາຊົນກໍໄດ້ມີຄວາມອຸ່ນອ່ຽນທຸ່ນທ່ຽງ, ເຊື່ອໜັ້ນຕໍ່ການນຳພາຂອງພັກ ແລະ ນະໂຍບາຍການປ່ຽນແປງໃໝ່ຫຼາຍຂຶ້ນ ເຮັດໃຫ້ສະພາບຂອງເມືອງວັງວຽງມີຄວາມສະຫງົບ ແລະ ໄດ້ຮັບການພັດທະນາດີຂື້ນເປັນກ້າວໆມາ.
– ແຕ່ປີ 2000 ມາຮອດປະຈຸບັນ: ເປັນໄລຍະທີ່ພັກ-ລັດຖະບານໄດ້ເປີດປະຕູອອກສູ່ໂລກພາຍນອກ. ຍ້ອນທີ່ຕັ້ງພູມສັນຖານຂອງເມືອງ ບັນພະບູລຸດໄດ້ເລືອກເອົາຖືກບ່ອນ ແລະ ເໝາະສົມ. ເປັນເຂດທີ່ມີທໍາມະຊາດສວຍສົດງົດງາມ ແລະ ອຸດົມສົມບູນ, ບັນດານັກທ່ອງທ່ຽວທັງພາຍໃນ ແລະ ຕ່າງປະເທດ, ໄດ້ໃຫ້ຄວາມສົນໃຈພາກັນຫຼັ່ງໄຫຼ່ເຂົ້າໄປທ່ອງທ່ຽວຢູ່ເມືອງວັງວຽງນັບມື້ນັບຫຼາຍຂື້ນ ເຮັດໃຫ້ຫົວໜ່ວຍທຸລະກິດຕ່າງໆ ພາກລັດ ແລະ ເອກະຊົນ ມີການຂະຫຍາຍຕົວຖີບຂື້ນຢ່າງໄວວາ ເຊັ່ນ: ເຮືອນພັກ, ໂຮງແຮມ, ບັງກາໂລ, ຣິສອດ, ຮ້ານອາຫານ ແລະ ໜ່ວຍບໍລິການຕ່າງໆ ເກີດຂື້ນເພື່ອບໍລິການຕ້ອນຮັບແຂກຄົນ ແລະ ນັກທ່ອງທ່ຽວ. ໄປຄຽງຄູ່ກັນນີ້ການກໍ່ສ້າງພື້ນຖານໂຄງລ່າງຂອງລັດຖະບານກໍ່ມີການຂະຫຍາຍຕົວ. ມີຫຼາຍໂຄງການໄດ້ຮັບການກໍ່ສ້າງຂື້ນຢູ່ມືອງວັງວຽງເຊັ່ນ: ຖະໜົນຫົນທາງ, ລະບົບໄຟຟ້າ, ນ້ຳປະປາ, ໂທລະຄົມມະນາຄົມການສື່ສານທີ່ທັນສະໄໝ ແລະ ມີໂຮງງານອຸດສາຫະກຳເກີດຂື້ນ ເຊັ່ນ: ໂຮງງານຊີມັງ…. ຕົວເມືອງໄດ້ຮັບການຈັດສັນໃຫ້ມີຄວາມເປັນລະບຽບຮຽບຮ້ອຍມີລະບົບຜັງເມືອງ ແລະ ໂຄງການບໍລິຫານພັດທະນາຕົວເມືອງເກີດຂື້ນ.
ມາຮອດປີ 2004 ໄດ້ຍົກຍ້າຍຕະຫຼາດເກົ່າທີ່ແອອັດຢູ່ກາງຕົວເມືອງໄປສ້າງຕະຫຼາດໃໝ່, ຍົກຍ້າຍໂຮງຮຽນທະຫານໃໝ່ກອງ ກ1 ເພື່ອຈັດສັນເປັນເຂດຕະຫຼາດໃໝ່ຂອງເມືອງ, ຍົກຍ້າຍປ່າຊ້າເພື່ອສ້າງເປັນຄິວລົດຂອງເມືອງໃນປັດຈຸບັນ.
ພ້ອມນີ້ຍັງໄດ້ຂະຫຍາຍເຂດພັດທະນາຂອງຕົວເມືອງຂື້ນໄປທາງທິດເໜືອຕື່ມອີກ. ປີ 2013 ໄດ້ຍົກຍ້າຍສໍານັກປົກຄອງເມືອງຈາກບ່ອນເກົ່າໄປສ້າງຢູ່ບ່ອນໃໝ່ (ເຂດບ້ານພູດີນແດງໃນປັດຈຸບັນ).
ທາງດ້ານວັດທະນະທຳ-ສັງຄົມກໍ່ໄດ້ຮັບການພັດທະນາ, ມີໂຮງໝໍການປິ່ນປົວທັນສະໄໝດີຂື້ນກວ່າເກົ່າ, ການສຶກສາໄດ້ຂະຫຍາຍຕົວຢ່າງທົ່ວເຖິງແຕ່ຕົວເມືອງຮອດຊົນນະບົດ, ມີໂຮງຮຽນພາກລັດ ແລະ ເອກະຊົນ ແຕ່ຊັ້ນປະຖົມຮອດວິທະຍາໄລເກີດຂື້ນ, ລູກຫຼານປະຊາຊົນໄດ້ຮັບການສືກສາຮ່ຳຮຽນຢ່າງທົ່ວເຖິງ ຄວາມໂງ່ຈ່າຫຼ້າຫຼັງໃນເມື່ອກ່ອນໄດ້ຮັບການປົດປ່ອຍ.
ມາຮອດປັດຈຸບັນປະຊາຊົນເມືອງວັງວຽງໄດ້ມີຄວາມຜາສຸກພາຍໃຕ້ຄັນທຸງຂອງພັກໃນລະບອບໃໝ່, ປະຊາຊົນທີ່ເຄີຍເຮັດໄຮ່, ໄຖ່ນາລໍາບາກກາກກໍາ ທຸກຍາກຂາດເຂີນໃນເມື່ອກ່ອນ ຫຼາຍຄອບຄົວໄດ້ກາຍເປັນຄອບຄົວນັກທຸລະກິດ ເປັນເຈົ້າຂອງໂຮງແຮມ, ເຮືອນພັກ, ຮ້ານອາຫານ ແລະ ມີທຸລະກິດເປັນຂອງຕົນເອງ ຮັ່ງມີຂື້ນ ເຮັດໃຫ້ສະພາບຂອງເມືອງວັງວຽງໄດ້ປ່ຽນຈາກອັນເກົ່າໄປສູ່ອັນໃໝ່ຢ່າງຈະແຈ້ງ. ປັດຈຸບັນເມືອງວັງວຽງ ໄດ້ຮັບການພັດທະນາ ແລະ ກ້າວຂື້ນຢ່າງບໍ່ຢຸດຍັ້ງ.
ພິສູດການໄດ້ມາຂອງຊື່ “ເມືອງວັງວຽງ“
ການປ່ຽນຊື່ຈາກເມືອງຊອງມາເປັນເມືອງວັງວຽງນັ້ນ, ຍ້ອນຫຍັງ? ເຫດຜົນແນວໃດ? ຍັງບໍ່ທັນມີຜູ້ໃຫ້ຂໍ້ມູນຫຼັກຖານເຫດຜົນມາ ຢັ້ງຢືນໄດ້ຢ່າງຊັດເຈນ. ແຕ່ທີມງານສ້າງເວັບໄຊ ຂອງເມືອງວັງວຽງໄດ້ຄົ້ນຄວ້າພິສູດດັ່ງນີ້ ຄໍາວ່າ: ”ວັງ” ໄດ້ມາຈາກເມືອງທີ່ຕິດພັນກັບສາຍນໍ້າ ເຊີ່ງນໍ້າຊອງໃນເມື່ອກ່ອນໄດ້ມີວັງນໍ້າຫຼາຍວັງທີ່ມີຊື່ສຽງ ພິດສະດານທີ່ເຄີຍເຊື້ອຖືກັນມາຂອງຄົນໃນທ້ອງຖິ່ນ, ທີ່ອຸດົມສົມບູນລາກຫຼາຍໄປດ້ວຍປູ, ປາ ແລະ ສັດນໍ້າຫຼາຍຊະນິດອາໃສຢູ່. ຄໍາວ່າ: “ວຽງ“ ໄດ້ມາຈາກ 2 ເຫດຜົນຂອງການພິສູດ ດັ່ງນີ້:
ເຫດຜົນທີ 1: ຕາມການບອກເລົ່າຂອງຜູ້ເຖົ້າຜູ້ແກ່ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ບັນພະບຸລຸດຜູ້ທີ່ໄດ້ນຳພາມາສ້າງເມືອງຂື້ນຢູ່ໃນຂົງເຂດນີ້ນັ້ນ, ເພີ່ນໄດ້ພົບເຫັນຮ່ອງຮອຍເສດເຫຼືອຂອງດິນຈີ່ບູຮານເກົ່າ ຖືກປະຖີ້ມໄວ້ທີ່ໄດ້ນໍາມາສ້າງເປັນກຳແພງເມືອງຂື້ນຢູ່ໃນບາງບ່ອນ ເຊີ່ງຫຼາຍຄົນພາກັນເອີ້ນວ່າ: ຄູວຽງ, ດັ່ງນັ້ນຈື່ງໄດ້ຊື່: ວຽງ ນີ້ຕິດມາ.
ເຫດຜົນທີ 2: ຄໍາວ່າ “ວຽງ” ໄດ້ມາຈາກ “ວົງວຽນ” ເຊີ່ງການປ່ຽນຊື່ເມືອງຈາກເມືອງຊອງມາເປັນເມືອງວັງວຽງນັ້ນແມ່ນ ສະໄໝຝຣັ່ງເສດປົກຄອງ, ພາສາຝຣັ່ງຈະເວົ້າ ແລະ ຂຽນຄໍາວ່າວຽງ ແລະ ວຽນຄືກັນ (Vien) ວົງວຽນໝາຍເຖິງເມືອງທີ່ອ້ອມຮອບໄປດ້ວຍພູຜາທໍາມະຊາດອັນສວຍສົດງົດງາມຈອດຮອບທັງສີ່ດ້ານເຊີ່ງປຽບເໝືອນຄູວຽງ ຫຼື ກໍາແພງເມືອງ.
ລາຍຊື່ເຈົ້າເມືອງໆວັງວຽງ ແຕ່ປິ 1899 ເຖີງ ປີ 1975
- ທ ພະຍາອິສານອຸໄທເຕຊະນະສົງຄາມ ຫຼື ທ້າວ ແຕ່ງໄຕ (ປີ ຄສ 1899-1904)
- ທ ຄໍາປານ
- ທ ຊຽງກັນຍາ
- ທ ຊຽງນັນທາ
- ທ ສົມ
- ທ ບຸນເພັງ
- ທ ໄລ ວິໄລຫົງ
- ທ ມາກ ທິບພະລັກ
- ທ ພາວົງໄຊ
- ທ ອາຊຸຍ
- ທ ນຸໂລກ
- ທ ອວນ ວິໄລຍາ 13. ທ ໄຊຊະນະ
- ທ ເພັດ ສີສົງຄາມ
- ທ ຄໍາເຮືອງ ກິ່ງສະດາ
- ທ ເຄນ ຟລິຈິດຕະວົງ
- ທ ບຸນຊູ ຫານສັກດາ
- ທ ເຄືອບ ກຸມພົນ
- ທ ມະຫາສົມ
- ທ ຫຼ້ານ້ອຍ
- ທ ສຸກັນ
- ທ ອິນຕາ
- ທ ຄໍາພັນ ວົງສໍາພັນ
ເລຂາພັກເມືອງ-ເຈົ້າເມືອງວັງວຽງ ພາຍຫຼັງປະເທດຊາດໄດ້ຮັບການປົດປ່ອຍ ປີ 1975 ເປັນຕົ້ນມາ:
ແຫຼ່ງຂໍ້ມູນ: ເມືອງວັງວຽງ ແຂວງວຽງຈັນ ສ ປ ປ ລາວ
