ທົ່ວໂລກມີໂຕລິ່ນທັງໝົດ 8 ສາຍພັນ ໂດຍລິ່ນໃນອາຊີຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້ ສ່ວນໃຫຍ່ເປັນສາຍພັນດຽວກັນທັງໝົດ ແຕ່ມີຊື່ເອີ້ນຕ່າງກັນໄປເຊັ່ນ ລິ່ນຊຸນດາ ລິ່ນມາລາຍູ ແລະ ລິ່ນຊວາ ມີຊື່ເອີ້ນທາງວິທະຍາສາດວ່າ Manis Javanica ໂດຍລິ່ນອີກຊະນິດໜຶ່ງທີ່ພົບໄດ້ໃນແຖບນີ້ ຄືລິ່ນຈີນ ( Manis pentadactyla ) ຊຶ່ງເປັນລິ່ນທີ່ພົບເຫັນຫຼາຍທີ່ສຸດໃນການຈັບກຸມຜູ້ຄ້າສັດປ່າໃນພູມມິພາກນີ້
ຂໍ້ມູນຈາກ USAID Wildlife Asia ໄດ້ລະບຸຄວາມແຕກຕ່າງຂອງລິ່ນອາຊີ ຊຶ່ງມີຢູ່ທັງໝົດ 4 ສາຍພັນດ້ວຍກັນຄື ນອກຈາກລິ່ນຊຸນດາແລ້ວ ຍັງມີ ລິ່ນຈີນ, ລິ່ນຟີລິປິນ ແລະ ລິ່ນອິນເດຍ ໂດຍລັກສະນະເດັ່ນຂອງລິ່ນຊຸນດາ ຄື ມີສີທີ່ລຳໂຕອ່ອນ ເປັນສີນໍ້າຕານເຫຼືອງ ຫຼື ອາດເປັນນໍ້າຕານເຂັ້ມ ແລະ ມີຂົນບາງໆ ຂຶ້ນແຊກຢູ່ໜ້ອຍໜຶ່ງ ຊ່ວງຈາກຄໍເຖິງປາຍດັງ ຈະຍາວກວ່າ ລິ່ນຈີນ ແລະ ລິ່ນຟິລິປິນ ມີຈຳນວນແຖວຂອງເກັດໜ້ອຍກວ່າສາຍພັນຟິລິປິນ ແຕ່ຫຼາຍກວ່າລິ່ນອິນເດຍ ສ່ວນເລັບຕີນໜ້າ-ຫຼັງ ມີລັກສະນະ ແລະ ຂະໜາດບໍ່ຕ່າງກັນຫຼາຍ ແລະ ມີຫາງໄວ້ຢືດສິ່ງຕ່າງໆ ໂດຍຫາງມີລັກສະນະນ້ອຍກວ່າ ລິ່ນຈີນ ແລະ ລິ່ນອິນເດຍ
ທີ່ເປັນແບບນີ້ ເພາະມີຄວາມເຊື່ອທີ່ວ່າ ເກັດໂຕລິ່ນມີຄຸນນະສົມບັດເປັນຢາ ບໍາລຸງຜູ້ຍິງທີ່ມີປະຈຳເດືອນ ກະຕຸ້ນການໃຫ້ນົມລູກ ແລະ ຮັກສາໄຂຂໍ້ອັກເສບໄດ້ ທັ້ງໆ ທີ່ເກັດຂອງໂຕລິ່ນ ມີອົງປະກອບສ່ວນໃຫຍ່ຄ້າຍຄືກັບເລັບຂອງມະນຸດ ແລະ ນັກວິທະຍາສາດຍັງຢືນຢັນວ່າ ເກັດຂອງລິ່ນ ບໍ່ໄດ້ມີຊັບພະຄຸນທາງຢາ ທີ່ໄດ້ກ່າວມານີ້ເລີຍ
ຄວາມໂຊກຮ້າຍຂອງໂຕລິ່ນທັງ 8 ສາຍພັນຄື ທັງໝົດແມ່ນຖືກຈັດຢູ່ໃນກຸ່ມໃກ້ຈະສູນພັນທັງໝົດ ໂດຍສະເພາະ 3 ສາຍພັນຄື ລິ່ນຕົ້ນໄມ້ທອງຄໍາ ກັບ ລິ່ນຍັກ ຈາກອາຟຣິກກາ ແລະ ລິ່ນຟິລິປິນ ຊຶ່ງອົງການອະນຸລັກທຳມະຊາດໂລກ ( IUCN ) ຍົກລະດັບຈາກກຸ່ມໃກ້ສູນພັນ ມາເປັນກຸ່ມສ່ຽງຕໍ່ການສູນພັນຂັ້ນວິກິດ ເມື່ອຕົ້ນປີ 2020 ທີ່ຜ່ານມາ
ເຖິງຢ່າງນັ້ນການລ່າໂຕລິ່ນ ກໍ່ຍັງເກີດຂຶ້ນຈຳນວນຫຼາຍຢ່າງໜ້າເປັນຫ່ວງ ເຊັ່ນການຈັບກຸມທີ່ເກີດຂຶ້ນໃນເດືອນ ກຸມພາ 2017 ໄດ້ເກັດລິ່ນສູງເຖິງ 2,9 ຕັນ ທຽບໄດ້ກັບໂຕລິ່ນ ອາຟຣິກກາຫຼາຍເຖິງ 6.000 ໂຕ ໂດຍລະບຸປາຍທາງແມ່ນ ສປປ ລາວ ເຊິ່ງເປັນເລື່ອງທີ່ເຮັດໃຫ້ຊື່ສຽງຂອງ ສປປ ລາວ ເສຍຫາຍຢ່າງຫຼວງຫຼາຍ
ຢ່າງໃດກໍຕາມ ເຖິງລິ່ນຊຸນດາຈະບໍ່ຢູ່ໃນກຸ່ມວິກິດ ແລະ ກຸ່ມທີ່ຖືກຕວດຈັບ ເຊິ່ງອາດເປັນຍ້ອນຂະໜາດໂຕ ແລະ ຈຳນວນຂອງເກັດທີ່ບໍ່ມີຫຼາຍຄືກັບສາຍພັນອື່ນ ຍິ່ງໃນຊ່ວງເກີດໂລກລະບາດໂຄວິດ-19 ຊຶ່ງຕວດພົບເຊື້ອດັ່ງກ່າວ ໃນໂຕເຈຍ ແລະ ໂຕລິ່ນ ເລີຍເຮັດໃຫ້ມີການຄາດການວ່າ ຈະມີການຂ້າໂຕລິ່ນໜ້ອຍລົງ ແຕ່ກໍຍືນຍັນບໍ່ໄດ້ວ່າ ການລັກລອບຄ້າຂາຍໂຕລິ່ນຈະຫຼຸດລົງໄປນຳບໍ່ ໃນ ສປປ ລາວ
ດັ່ງນັ້ນ ໃນຖານະຂອງສິ່ງທີ່ມີຊີວິດອັນປະເສີດ ແລະ ປະຊາຊົນໃນປະເທດທີ່ຖືກລະບຸວ່າ ເປັນປາຍທາງການສົ່ງອອກໂຕລິ່ນຂອງໂລກ ເຮົາຄວນເປັນຫູເປັນຕາ ເພື່ອບໍ່ໃຫ້ໃຜມາໃຊ້ເຮົາເປັນຖານໃນການຄ້າຂາຍໂຕລິ່ນຕໍ່ໄປອີກ
ຖ້າອີງຕາມກົດໝາຍວ່າດ້ວຍ ສັດນໍ້າ ແລະ ສັດປ່າ ກໍຈະມີການຄຸ້ມຄອງສັດເຫຼົ່ານີ້ ບໍ່ໃຫ້ມີການລ່າ ຫຼື ການຂາຍ ແລະ ຕໍ່ຜູ້ລະເມີດຕໍ່ກົດໝາຍ ກໍຈະຖືກສຶກສາອົບຮົມ, ລົງວິໄນ, ປັບໄໝ ຫຼື ລົງໂທດຕາມກໍລະນີເບົາ ຫຼື ໜັກ ຕາມກົດໝາຍພາກທີ 8 ນະໂຍບາຍຕໍ່ຜູ້ມີຜົນງານ ແລະ ມາດຕະການຕໍ່ຜູ້ລະເມີດ
ມາດຕະການສຶກສາອົບຮົມ: ບຸກຄົນໃດທີ່ໃດລະເມີດ ໃນລັກສະນະສະຖານເບົາ ບໍ່ກະທຳຜິດທາງອາຍາ ກໍ່ສ້າງຄວາມເສຍຫາຍ ຕໍ່າກວ່າ 200.000 ກີບ ແລະ ຍິນດີທີ່ຈະສາລະພາບ ຈະຖືກຕັກເຕືອນ ແລະ ສຶກສາອົບຮົມ
ມາດຕະການທາງວິໄນ: ພະນັກງານ ແລະ ເຈົ້າໜ້າທີ່ ທີ່ໄດ້ລະເມີດຕໍ່ກົດໝາຍກ່ຽວກັບສັດນໍ້າ ແລະ ສັດປ່າ ບໍ່ກະທຳຜິດທາງອາຍາ ກໍ່ສ້າງຄວາມເສຍຫາຍ ຕໍ່າກວ່າ 200.000 ກີບ ແຕ່ບໍ່ມີຄວາມຈິງໃຈລາຍງານ ຈະຖືກຕິຕຽນ ຂຽນໃສ່ຊີວະປະຫວັດ, ໂຈະການເລື່ອນຊັ້ນ, ປົດຕໍາແໜ່ງ ຫຼື ຍົກຍ້າຍໄປເຮັດໜ້າທີ່ອື່ນທີ່ຕໍ່າກວ່າເກົ່າ, ໃຫ້ອອກຈາກລັດຖະການໂດຍບໍ່ໄດ້ຮັບນະໂຍບາຍໃດໆ
ມາດຕະການການປັບໃໝ: ກໍ່ຄວາມເສຍຫາຍຫຼາຍກວ່າ 200.000 ປັບເທົ່າຕົວຂອງຄວາມເສຍຫາຍ, ກໍລະນີລະເມີດຄັ້ງທີ2 ຫຼື ອາຈີນ ກໍ່ຈະຖືກປັບໃໝ ສາມເທົ່າຂອງປະເພດສັດ ທີ່ຖືກຫວງຫ້າມ, ສອງເທົ່າ ຂອງສັດປະເພດຄຸ້ມຄອງ ແລະ ເທົ່າຕົວຂອງສັດປະເພດທົ່ວໄປ
ສຳລັບຜູ້ທີ່ພົບເຫັນຄວາມຜິດປົກກະຕິ ຫຼື ເບາະແສໃນການຄ້າຂາຍໂຕລິ່ນໃນອາຊີ ສາມາດແຈ້ງໄດ້ທີ່ ສູນປະສານງານຊ່ວຍເຫຼືອສັດປ່າ ໃນໄທ +66 2561 0777 ຫຼື ໃນຫວຽດນາມ +84 2293 848 053 ແລະ ຫ້ອງການກະຊວງກະສິກຳ ແລະ ປ່າໄມ້ ຂອງລາວ 021-412345 Email: maf.infro@gmail.com