ຖ້າເອີ່ຍເຖິງ “ເຂົ້າໜົມປ່ານ” ຊາວແຂວງ ຄຳມ່ວນ ຈະຮູ້ດີວ່າ ເຂົ້າໜົມປ່ານທີ່ແຊບ ແລະ ເປັນຕົ້ນຕຳລັບ ແມ່ນຕ້ອງມາຈາກບ້ານ ຊຽງຫວາງ, ເມືອງ ໜອງບົກ ເທົ່ານັ້ນ! ເພາະບ້ານດັ່ງກ່າວ ເປັນບ້ານທີ່ມີປະຫວັດການເຮັດເຂົ້າໜົມປ່ານມາແຕ່ດົນແລ້ວ ຊຶ່ງແມ່ນຊາວຫວຽດນາມ ທີ່ອົບພະຍົກມາຢູ່ບ້ານດັ່ງກ່າວ ແລະ ໄດ້ມີການສືບທອດການເຮັດຂະໜົມປ່ານມາ 3 ເຊັ່ນຄົນແລ້ວ.
ປັດຈຸບັນ ເຂົ້າໜົມປ່ານ ກາຍເປັນຂະໜົມຂອງຝາກທີ່ຂຶ້ນຊື່ຂອງ ແຂວງ ຄຳມ່ວນ ໄປແລ້ວ! ຊຶ່ງຫຼາຍໆຄົນເດີນທາງກາຍ ໄປ-ມາ ຕາມເສັ້ນທາງ 13 ໃຕ້ ຜ່ານເມືອງ ທ່າແຂກ ຕ້ອງໄດ້ແວ່ຊື້ມາເປັນຂອງຕ້ອນຂອງຝາກກັບບ້ານ. ແຕ່ຫຼາຍທ່ານອາດຍັງບໍ່ທັນຮູ້ວ່າ ເຂົ້າໜົມປ່ານ ທີ່ຫໍ່ໃສ່ໃບຕອງນັ້ນ ເຂົາເຮັດກັນຈັ່ງໃດ? ກວ່າຈະມາເປັນເຂົ້າໜົມປ່ານໃຫ້ເຮົາກິນໄດ້ນັ້ນມີຂັ້ນຕອນຫຍັງແດ່?.
ນາງ ແສງຈັນ ແສງສະຫວ່າງ ຫຼື ເປັນທີ່ຮູ້ຈັກກັນໃນຊື່ “ອ່ຽວນ້ອຍ”, ຜູ້ສືບທອດການເຮັດເຂົ້າໜົມປ່ານ ລຸ້ນທີ 3 ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ວິທີໃນການເຮັດເຂົ້າໜົມປ່ານ ແມ່ນເລີ່ມຈາກການນຳເອົາ “ໃບປ່ານ” ໄປແຊ່ນ້ຳໄວ້ 1 ມື້ 1 ຄືນ ແລ້ວນຳມາລ້າງໃຫ້ສະເດັດນ້ຳຈົນ ໃບປ່ານ ແຫ້ງ, ຈາກນັ້ນ ກໍນຳເອົາໄປຜະສົມກັບນ້ຳລ້າໆ ແລ້ວນຳໄປຕົ້ມຈົນໃບປ່ານເປື່ອຍ. ຈາກນັ້ນກໍນຳອອກມາໃຫ້ສະເດັດນ້ຳ ແລະ ປະໃຫ້ເຢັນ ແລ້ວນຳໄປປັ່ນແຫ້ງ ເພື່ອຈະເອົາໄປຜະສົມກັບແປ້ງເຂົ້າໜຽວ ແລະ ນ້ຳອ້ອຍ ເພື່ອໃຫ້ໄດ້ປ່ານທີ່ມີຄວາມໜຽວຈາກແປ້ງ ແລະ ຄວາມຫອມຈາກນ້ຳອ້ອຍ, ຈາກນັ້ນ ກໍນຳມາຕຳໃສ່ຄົກມອງໃຫຍ່ເພື່ອໃຫ້ປ່ານ, ແປ້ງເຂົ້າໜຽວ ແລະ ນ້ຳອ້ອຍເຂົ້າກັນດີ. ຕໍ່ມາກໍເຮັດໄສ້ເຂົ້າໜົມປ່ານ ຊຶ່ງມີພຽງແຕ່ໄສ້ດຽວນັ້ນກໍຄື: “ໄສ້ຖົ່ວເຫຼືອງ” ໂດຍນຳເອົາຖົ່ວເຫຼືອງມາຜະສົມກັບໝາກພ້າວ, ນ້ຳຕານຊາຍ ແລະ ນົມແມວ.
ຫຼັງຈາກນັ້ນ, ຈຶ່ງນຳເອົາປ່ານທີ່ປັ້ນໄວ້ເປັນກ້ອນມາໃສ່ໃສ້ຖຢ່ວເຫຼືອງທີ່ກຽມໄວ້ ຫໍ່ໃສ່ໃນໃບຕອງ ແລ້ວນຳເອົາສໄປໜຶ່ງຈົນກວ່າເຂົ້າໜົມປ່ານຈະສຸກ ນາງອ່ຽວນ້ອຍ ບອກວ່າ ການໜຶ້ງເຂົ້າໜົມປ່ານແຕ່ລະຄັ້ງແມ່ນຂຶ້ນຢູ່ກັບຄວາມແຮງຂອງໄຟທີ່ເຮົາດັງ ແລະ ຈະໃຊ້ການດັງຟືນເທົ່ານັ້ນ.
ເຂົ້າໜົມປ່ານ ທີ່ເພິ່ນເຮັດອອກມາ ໃນເມື່ອກ່ອນຈະມີ 2 ຂະໜາດຄື: ຂະໜາດນ້ອຍ ແລະ ຂະໜາດໃຫຍ່ ແຕ່ມາຮອດປັດຈຸບັນ ຍ້ອນເສດຖະກິດ ແລະ ວັດຖຸດິບທີ່ໃຊ້ເຂົ້າໃນການຜະລິດເຂົ້າໜົມມີລາຄາທີ່ສູງຂຶ້ນ ເພິ່ນຈຶ່ງເຮັດອອກມາແຕ່ຂະໜາດດຽວ ຄື: ຂະໜາດໃຫຍ່ ຊຶ່ງເພິ່ນຈະຂາຍກ້ອນລະ 2.000 ກີບ ແລະ ຖ້າຂາຍສົ່ງເປັນຖົງໃຫຍ່ມີ 55 ກ້ອນ ເພິ່ນຈະຂາຍຖົງລະ 100.000 ກີບ.
ການເຮັດເຂົ້າໜົມປ່ານ ຢູ່ບ້ານ ຊຽງຫວາງ, ແມ່ນຈະເລີ່ມເຮັດໃນຕອນກາງຄືນ ຊຶ່ງ ນາງ ອ່ຽວນ້ອຍ ໃຫ້ເຫດຜົນວ່າ: ການເຮັດເຂົ້າໜົມປ່ານຕອນກາງຄືນຈະດີກວ່າຕອນກາງເວັນ ເນື່ອງຈາກອາກາດຈະບໍລິສຸດ ແລະ ປອດສານພິດກວ່າເຮັດຕອນກາງເວັນ ອີກທັງຍັງສາມາດສົ່ງໃຫ້ລູກຄ້າໃນຕອນເຊົ້າທັນຕາມເວລາທີ່ກຳນົດໄວ້.
ໃນການເຮັດຂະໜົມປ່ານຂອງເພິ່ນແຕ່ລະມື້ແມ່ນຈະເຮັດຕາມທີ່ລູກຄ້າສັ່ງ ຊຶ່ງຈະມີທັງໃນຕົວເມືອງ ທ່າແຂກ, ເຂດອື່ນໆ ຂອງແຂວງ ຄຳມ່ວນ, ແຂວງ ສະຫວັນນະເຂດ ແລະ ຢູ່ ນະຄອນຫຼວງ ວຽງຈັນ.
ບ້ານ ຊຽງຫວາງ, ເມືອງ ໜອງບົກ ຫ່າງຈາກຕົວເມືອງ ທ່າແຂກ ປະມານ 30 ກິໂລແມັດ ຊຶ່ງຢູ່ລຽບຕາມແຄມແມ່ນ້ຳຂອງ.
