ຊ່ວງນີ້, ໃຜໆກໍໄດ້ຍິນຂ່າວທາງສື່ສັງຄົມຕ່າງໆ ວ່າບັນຫາຢາເສບຕິດລະບາດໜັກອີຫຼີ! ແຕ່ກ່ອນຜູ້ຂຽນໄດ້ຍິນວ່າ ຢາເມັດໜຶ່ງ ລາຄາ 25 ພັນກີບ, ແຕ່ມາໃນປັດຈຸບັນນີ້ ປາກົດເຫັນວ່າ ລາຄາ ມັດລະ 5 ພັນກີບວ່າຊັ້ນ! ປະທິໂທ້! ຄືມາໂຫດແທ້ ສົມພໍດອກ ຜູ້ເລັກເດັກນ້ອຍຈຶ່ງພາກັນຕິດເຕັມບ້ານເຕັມເມືອງ!.
ປາສະຈາກບໍ່ໄດ້ ໃນຍຸກເສດຖະກິດ ທີ່ມີການພັດທະນາບ້ານເມືອງໃຫ້ຈະເລີນກ້າວໜ້າ ພາໃຫ້ເກີດມີກົດການຫຍໍ້ທໍ້ຕາມມາ ແຕ່ຢ່າງໃດກໍຕາມ ພວກເຮົາປະຊາຊົນລາວຕ້ອງຊ່ວຍກັນ ເປັນຫູເປັນຕາໃຫ້ເຈົ້າໜ້າທີ່ບ້ານເມືອງ ຊ່ອຍກັນຄົນລະໄມ້ລະມືເດີ!
ຫວ່າງບໍ່ດົນມານີ້, ໄດ້ຍິນອ້າຍຮັກເພິ່ນເປັນຕຳຫຼວດເວົ້າສູ່ຟັງວ່າ “ຕອນນີ້ນັກໂທດມັນລົ້ນຄຸກແລ້ວ!” ວ່າຊັ້ນ!
ເນື່ອງຈາກພິດໄພ ຫຼືໂທດຂອງສານເສບຕິດທີ່ເກີດແກ່ຜູ້ຫຼົງຜິດໄປເສບສານເຫຼົ້ານີ້ເຂົ້າໄປຊຶ່ງເປັນໂທດທີ່ເບິ່ງບໍ່ເຫັນໄດ້ຢ່າງຊັດເຈນ ປຽບສະເໝືອນຄາດຕະກອນງຽບທີ່ທຳລາຍຊີວິດຂອງຄົນເຫຼົ້ານັ້ນ ລົງໄປທຸກວັນກໍ່ບັນຫາອາດສະຍາກຳ, ບັນຫາສຸຂະພາບ, ກໍ່ຄວາມເຊື່ອມໂຊມໃຫ້ແກ່ສັງຄົມ ແລະປະເທດຊາດຢ່າງຮ້າຍແຮງເພາະສານພິດຂອງຢາເສບຕິດທຸກປະເພດມີພິດອັນຕະລາຍຕໍ່ຮ່າງກາຍໃນລະບົບປະສາດ, ສະໝອງຊຶ່ງປຽບສະເໝືອນສູນບັນຊາການຂອງຮ່າງກາຍ ແລະຊີວິດມະນຸດ, ການຕິດສານເສບຕິດເຫຼົ້ານັ້ນຈິ່ງບໍ່ເປັນຜົນປະໂຫຍດແຕ່ຢ່າງໃດເລີຍແຕ່ກັບຈະເກີດໄພໄຂ້ເຈັບ ແລະພິດຮ້າຍຕ່າງໆຈົນອາດເຮັດໃຫ້ເສຍຊີວິດຫຼືເກີດໂທດ ແລະອັນຕະລາຍຕໍ່ຄອບຄົວ, ສັງຄົມກໍ່ປະເທດຊາດໄດ້ອີກຢ່າງຫຼວງຫຼາຍ.
ໂທດຕໍ່ກັບຜູ້ເສບ:
1. ສານເສບຕິດຈະໃຫ້ໂທດໂດຍເຮັດໃຫ້ການປະຕິບັດໜ້າທີ່ຂອງອະໄວຍະວະຕ່າງໆຂອງຮ່າງກາຍເຊື່ອມໂຊມ, ພິດໄພຂອງສານເສບຕິດຈະທຳລາຍປະສາດ, ສະໝອງເຮັດໃຫ້ສະມັດຕະພາບເຊື້ອມລົງເຮັດໃຫ້ອາລົມ,ຈິດໃຈບໍ່ປົກກະຕິ,ເກິດການປ່ຽນແປງໄດ້ງ່າຍເຊັ່ນ:ວິຕົກກັງວົນ,ເລື່ອນລອຍ, ຊືມເສົ້າ, ເຮັດວຽກບໍ່ໄດ້ ຖ້າຢູ່ໃນພາວະມືນເມົາຕະຫຼອດເວລາອາດເປັນໂລກຈິດໄດ້ງ່າຍ.
2. ຈະເຊື້ອມເສຍບຸກຄະລິກກະພາບ, ຂາດຄວາມສົນໃຈໃນຕົນເອງທັງຄວາມປະພຶດຄວາມສະອາດແລະສະຕິສຳປັດສະຍະ, ມີປະຕິກິລິຍາແປກໆປ່ຽນໄປຈາກເດີມ.
3. ສະພາບຮ່າງກາຍຂອງຜູ້ເສບຈະອ່ອນເພຍ,ໝົດກຳລັງວັງຊາ, ເຮື່ອແຮງ, ຂາດຄວາມກະຕຶ້ລຶ້ລົນ ແລະເປັນຄົນຂີ້ຄ້ານເພາະກິນບໍ່ໄດ້,ນອນບໍ່ຫຼັບ, ປ່ອຍເນື້ອປ່ອຍຕົວສົກກະປົກ,ຄວາມເຄື່ອນໄຫວຂອງຮ່າງກາຍຜິດປົກະຕິ.
4. ທຳລາຍສຸຂະພາບຂອບຜູ້ເສບລົງຕະຫຼອດເວລາເພາະລະບົບອະໄວຍະຕ່າງໆຂອງຮ່າງກາຍຖືກພິດຍາທຳລາຍໃຫ້ເຊື້ອມລົງ,ນໍ້າໜັກຕົວຫຼຸດ, ຜິວກໍ່າຊິດ,ເລືອດຈາງ,ຈ່ອຍລົງທຸກວັນ.
5. ເກີດໂລກໄພໄຂ້ເຈັບໄດ້ງ່າຍເພາະຄວາມຕ້ານທານໂລກໄດ້ໜ່ອຍກວ່າປົກກະຕິເຮັດໃຫ້ເກີດໂລກຫຼືເຈັບໄຂ້ໄດ້ງ່າຍແລະຖ້າເກີດໂລກແລ້ວມັນມີມີຄວາມຮຸນແຮງຂຶ້ນ ແລະຮັກສາໃຫ້ດີແມ່ນເຮັດໄດ້ຍາກ.
6. ອາດຈະປະສົບອຸປະຕິເຫດໄດ້ງ່າຍ ສາເຫດເພາະລະບົບຄວບຄຸມກ້າມເນື້ອ ແລະປະສາດບົກກຜ່ອງ, ໃຈລອຍ, ເຮັດວຽກດ້ວຍຄວາມປະໝາດ ແລະສ່ຽງຕໍ່ອຸປະຕິເຫດຕະຫຼອດເວລາ
7. ເກີດໂທດທີ່ຮຸນແຮງເພີ້ມຂຶ້ນຄືເກີດຈາກຄວາມຄ້ຽດເຖິງຂັ້ນອາລະວາດເມື່ອຫິວຢາເສບຕິດໃນເວລາທີ່ຫາຊື້ຢາບໍ່ໄດ້,ແລ້ວກໍ່ເລີ້ມດ້ວຍອາການອນບໍ່ຫຼັບ,ນໍ້າຕາໄຫຼ, ເຫື່ອອອກ, ຖອກທ້ອງ, ຮາກ,ກາມເນື້ອມີບັນຫາ,ກະວົນກະວາຍ ແລະໃນທີ່ສຸດຈະມີອາການເໝືອນຄົນບ້າເປັນບໍ່ເກີດແຫ່ງອາດສະຍາກຳ.
ໂທດຕໍ່ກັບຄອບຄົວ
- 1.ຄວາມຮັບຜິດຊອບຕໍ່ຄອບຄົວ ແລະຍາດພີ່ນ້ອງຈະໝົດຊີ້ນໄປ, ບໍ່ສົນໃຈທີ່ຈະເບິ່ງແຍງດູແລຄອບຄົວ.
- 2.ເຮັດໃຫ້ສູນເສຍຊັບສິນເງີນຄຳທີ່ຈະຕ້ອງຫາມາຊື້ຍາເສບຕິດຈົນຈະບໍ່ມີໃຊ້ຈາຍຢ່າງອື່ນ ແລະຕ້ອງເສຍເງິນໃນການຮັກສາປີ່ນຕົວຕົນເອງ.
- 3.ເຮັດວຽກງານບໍ່ໄດ້, ຂາດກຳລັງແຮງຂອງຄອບຄົວ ແລະການຈັດຕັ້ງໝົດຄວາມໄວ້ວາງໃຈ.
- 4.ສູນເສຍສະມັດຕະພາບໃນການຫາລ້ຽງຄອບຄົວ,ນຳຄວາມຫາຍຍານະມາສູ້ຄອບຄົວ ແລະຍາດພີ່ນ້ອງ.
ຜູ້ທີ່ຕິດຢາເສບຕິດນອກຈາກເປັນຜູ້ທີ່ມີຄວາມຮູ້ສຶກວ່າຕົນເອງດ້ອຍໂອກາດທາງສັງຄົມແລ້ວ ຍັງອາດຈະມີພຶດຕິກຳນຳໄປສູ້ບັນຫາຕ່າງໆໃຫ້ແກ່ສັງຄົມໄດ້ເພາະ:
1.ກໍ່ໃຫ້ເກີດບັນຫາອາດສະຍາກຳ ແລະອຸປະຕິເຫດອັນຕະລາຍຕາງໆຕໍ່ຕົນເອງ ແລະຜູ້ອື່ນໄດ້ງ່າຍຕະຫຼອດຈົນເປັນບັນຫາຂອງໂລກໄພໃຂ້ເຈັບບາງຢ່າງເຊັ່ນໂລກເອດ.
2. ຖ້ວງດຶງຄວາມກ້າວໜ້າຂອງຊຸມຊົນ, ສັງຄົມ ໂດຍເປັນພາລະຕໍ່ສ່ວນລວມທີ່ປະຊາຊົນຕ້ອງເສຍພາສີສ່ວນໜຶ່ງມາໃຊ້ໃນການປາບປາມ, ບຳບັດຜູ້ທີ່ຕິດຢາເສບຕິດ
3. ສູນເສຍແຮງງານໂດຍໄຮ້ປະໂຫຍດບັ່ນທອນປະສິດທິພາບຂອງຜົນຜະລິດເຮັດໃຫ້ລາຍໄດ້ຂອງຊາດໃນສ່ວນລວມກະທົບກະເທືອນ ແລະເປັນການສູນເສຍທາງເສດຖະກິດຂອງຊາດ
4.ເນື່ອງຈາກສະພາບຊຸດໂຊມຈະເຮັດໃຫ້ການປະພຶດ ແລະບຸກຄະລິກລັກສະນະເຊື່ອມຈົນເປັນທີ່ລັງກຽດຂອງສັງຄົມ, ເຮັດໃຫ້ເປັນຄົນໄຮ້ສະຕິໃນວົງສັງຄົມຈົນເປັນສາເຫດກໍ່ໃຫ້ເກີດການປະພຶດທີ່ຜິດກົດໝາຍ,ຜິດສິນລະທຳເພື່ອແລກປ່ຽນກັບຢາເສບຕິດເປັນຕົ້ນ:ຂີ້ຕົ້ວະຫຼອກລວງ,ປຸ້ນຈີ້ຂີ້ລັກຫຼືກາຍເປັນອາດສະຍາກອນເພື່ອສະແຫວງຫາເງິນຊື້ຢາເສບຕິດອັນເປັນສິ່ງທຳລາຍອະນາຄົດທຳລາຍຊື່ສຽງຂອງຕົນ ແລະວົງຕະກູນ
ໂທດຕໍ່ກັບສ່ວນລວມແລະປະເທດຊາດ
ລັດຖະບານຕ້ອງສູນເສຍກຳລັງຄົນ ແລະງົບປະມານລວມຂອງຊາດຈຳນວນມະຫາສານເພື່ອໃຊ້ໃນການປ້ອງກັນ,ປາບປາມແລະບຳບັດຮັກສາຜູ້ຕິດຢາເສບຕິດ, ເຮັດໃຫ້ຕ້ອງສູນເສຍຊັບພະຍາກອນມະນຸດອັນມີຄ່າ,ເກີດຄວາມບໍ່ສະຫງົບໃນບ້ານເມືອງ,ສະທ້ອນສິ່ງບໍ່ດີເຖິງຄວາມໝັ້ນຄົງຂອງປະເທດຊາດ, ປະຊາຊົນເດືອດຮ້ອນເພາະເຫດອາດສະຍາກຳ, ປະເທດຊາດຕ້ອງເສຍກຳລັງຂອງຊາດຢ່າງໜ້າເສຍດາຍເປັນຕົ້ນຜູ້ທີ່ຕິດຢາເສບຕິດທີ່ເປັນເຍົາວະຊົນ.
ການປ້ອງກັນຢາເສບຕິດ
ການປ້ອງກັນຕົນເອງ:
1.ຄວນສຶກສາຫາຄວາມຮູ້ກ່ຽວກັບການໃຊ້ຢາຢ່າງຖືກວິທີ ແລະສ່ອດຄ່ອງກັບພະຍາດ.
2.ບໍ່ທົດລອງສິ່ງເສບຕິດທຸກປະເພດເພາະຕິດງ່າຍ, ເລີກຍາກ ແລະເປັນອັນຕະລາຍຕໍ່ສຸຂະພາບ ແລະຈິດໃຈ.
3.ການພົວພັນໝູ່ເພື່ອນຄວນເລືອກໝູ່ເພື່ອທີ່ດີຫຼີກລ້ຽງຜູ້ທີ່ຊັກຈູງໄປໃນທາງທີ່ເສື່ອມເສຍ.
4. ຄວນຮູ້ຈັກໃຊ້ຄວາມຄິດ, ໃຊ້ເຫດຜົນໃນການແກ້ໄຂບັນຫາໄດ້ດ້ວຍຕົນເອງ, ຄວນປຶກສາຫາລືພໍ່ແມ່ຜູ້ປົກຄອງ,ຄູອາຈານຫຼືຜູ້ຫຼັກຜູ້ໃຫຍ່ຜູ້ສະໜິດ ແລະໄວ້ວາງໃຈມາຊ່ວຍແກ້ໄຂບັນຫາ.
5.ຮູ້ຈັກໃຊ້ເວລາວ່າງໃຫ້ເປັນປະໂຫຍດ.
ການປ້ອງກັນສຳຫຼັບຄອບຄົວ
1.ແນະນຳຕັກເຕືອນໃຫ້ຄວາມຮູ້ຕໍ່ສະມາຊິກໃນຄອບຄົວໃຫ້ເຂົ້າໃຈເຖິງໂທດຂອງຢາເສບຕິດ
2.ເອົາໃຈໃສ່ກຳໃຫ້ມັນໄດ້ສະພາບຂອງສະມາຊິກໃນຄອບຄົວຢ່າງສະໝໍ່າສະເໝີຫາກພົບວ່າຕິດຢາໃຫ້ນຳໄປບຳບັດທັນທີ
3.ກໍລະນີບຸກຄົນໃນຄອບຄົວເຈັບປ່ວຍບໍ່ຄວນຊື້ຢາຮັບປະທານດ້ວຍຕົນເອງ, ຄວນໄປປຶກສາແພດໝໍ.4.ພໍ່ແມ່ຜູ້ປົກຄອງຄວນປະພຶດຕົນໃຫ້ເປັນແບບຢ່າງທີ່ດີຂອງລູກ ແລະເປັນທີ່ປຶກສາແກ່ລູກ ແລະສະມາຊິກໃນຄອບຄົວ.
5.ພໍ່ແມ່ຄວນໃຫ້ຄວາມຮັກຄວາມອົບອຸ່ນ, ເອົາໃຈໃສ່ອົບຮົມເບິ່ງແຍງຢ່າງໄກ້ສິດກັບລູກເຕົ້າ.
ຜິດຂອງຢາເສບຕິດຈະແຕກຕ່າງກັນໄດ້ດັ່ງນີ້:
1.ພິດຂອງຢາມ້າແລະຢາອີຈະຄ້າຍຄືກັນ
2.ການໃຊ້ຢາໂດຍການສັກຈະເຮັດໃຫ້ເກີດການຕິດເຊື້ອ,ການອັກເສບບໍລິເວນທີ່ສັກ ແລະເປັນຫົນທາງຕິດເຊື້ອໂລກເອດໄດ້.3.ໃນກໍລະນີທີ່ໃຊ້ຢາບ້າໃນຂະໜາດສູງຈະເຮັດໃຫ້ຕົວຮ້ອນເໝືອນເປັນໄຂ້,ເຫື່ອອອກ, ປາກແຫ່ງ,ປວດຫົວ, ຜິວໜັງຊິດ, ຫົວໃຈເຕັ້ນຜິດຈັ່ງຫວະ, ຄວາມດັນເລືອດສູງ,ຕົວສັ້ນ,ຄວບຄຸມຕົນເອງບໍ່ໄດ້, ຊັກ,ໝົດສະຕິ. ບາງລາຍອາດເສຍຊີວິດຈາກເສັ້ນເລືອດໃນສະໝອງແຕກຫຼືຫົວໃຈວາຍ.
4. ຖ້າຫາກໃຊ່ຢາຕໍ່ເນື່ອງເປັນເວລາດົນ ຢາບ້າຈະເຮັດໃຫ້ຄວາມຜິດປົກກະຕິທາງຈິດໃຈຄ້າຍກັບຍາມ້າສະນິດຫວາລະແວງ(paranoid) ແລະກໍ່ໃຫ້ເກີດຄວາມຮຸນແຮງຫຼືກໍ່ອາດສະຍາກຳໄດ້,ຮ່າງກາຍຊຸດໂຊມ,ອ່ອນແອເນື່ອງຈາກຂາດອາຫານແລະຂາດການພັກຜ່ອນເຮັດໃຫ້ເກີດໂລກຕ່າງໆໄດ້ໄດ້ງ່າຍເຊັ່ນ: ໂລກຕິດເຊື້ອໃນບາງຄັ້ງຜູ້ທີ່ໃຊ້ຢາບ້າອາດເຮັດວຽກໜັກເກີນຂອບເຂດຈົນຮ່າງກາຍຮັບບໍາໄຫວເຮັດໃຫ້ຮ່າງກາຍໄດ້ຮັບບາດເຈັບຫຼອຸປະຕິເຫດຕ່າງໆ.5. ຢາອີມີພິດຮຸນແຮງຄ້າຍຄືຍາເສບຕິດອື່ນໆຊຶ່ງເຮັດໃຫ້ອາລົມທາງຈິດປັ່ນປ່ວນເຊັ່ນ:ວິຕົກກັງວົນ, ຮຸນແຮງ, ຊືມເສົ້າ,ຄວາມຄິລະຫວາດລະແວງແລະສຳຄັນຄືປະສາດຫຼອນ,ເປັນລົມ,ໜາວສັ້ນ, ເຫື່ອອອກ.
6. ຈາກການທົດລອງກັບສັດປະກົດວ່າທັງຢາບ້າແລະຢາອີທຳລາຍເຊວປະສາດບາງຊະນິດເຮັດໃຫ້ສະໝອງເຊື່ອມຢ່າງຖາວອນເກີດຄວາມບົກຜ້ອງໃນການເຄື່ອນໄຫວຂອງຮ່າງກາຍສ່ວນສະໝອງຊຶ່ງເປັນສ່ວນຄວບຄວບຄຸມຄວາມຮູ້ສຶກທາງອາລົມຕ່າງໆ.
7.ນອກຈາກນັ້ນຍັງເຊື່ອວ່າ ຢາບ້າແລະຢາອີມີຜົນຕໍ່ຕົວອ່ອນອີກດ້ວຍໂດຍພົບວາເດັກທີ່ຄອດຈາກມານດາທີ່ຕິດຢາບ້າມັກມີຄວາມຜິດປົກກະຕິທັງທາງກາຍແລະຈິດໃຈ.
8.ຍັງມີຢາເສບຕິດຊະນິດອື່ນໆທີ່ກະຕຸ້ນເຮັດໃຫ້ຈິດອາລົມວຸ້ນວາຍ,ເກີດປະສາດຫຼອນ ແລະເມື່ອໃຊ້ປະລິມານສູງຈະເຮັດໃຫ້ໝົດສະຕິ.
